سیر تکاملی اضطراب و محیط با پاداش تاخیری
چرا ما نگران هستیم و در مورد آن چه باید کرد؟
مقدمه
مغز انسان برای زندگی در یک محیط با پاداش تاخیری تکامل نیافته است.
بیایید یک لحظه وانمود کنیم که شما یک زرافه هستید.
شما در علفزارهای ساوانای آفریقا زندگی میکنید. شما گردنی دارید که 7 فوت (2.1 متر) طول دارد. هرازگاهی، گروهی از انسان ها را مشاهده می کنید که در یک سافاری در حال رانندگی هستند و از شما عکس می گیرند.
اما این فقط گردن شما و دوربینهای آنها نیست که شما را از انسانها متمایز میکند. شاید بزرگترین تفاوت بین شما و دوستان زرافهتان و انسانهایی که از شما عکس میگیرند این است که تقریباً هر تصمیمی که میگیرید اثری فوری برای زندگی شما دارد.
- وقتی گرسنه میشوید، به درختی نزدیک شده و از آن تغذیه میکنید.
- زمانیکه طوفانی در دشتها شروع میشود، شما در علف زارها پناه میگیرید.
- وقتی شیری را میبینید که شما و دوستانتان را تعقیب میکند، فرار میکنید.
در هر روز، بیشتر انتخابهای شما بهعنوان یک زرافه – مانند آنچه میخورید یا کجایی که میخوابید یا چه زمانی از شکارچی دوری میکنید – تأثیر فوری بر زندگی شما میگذارد.
محیط با پاداش تاخیری

حالا، بیایید فیلمنامه را تغییر دهیم و وانمود کنیم که یکی از انسانهایی هستید که تعطیلات خود را در سافاری میگذرانند. برخلاف زرافه، انسانها در محیطی زندگی میکنند که محققان آن را “محیط با پاداش تاخیری” (Delayed Return Environment) مینامند. (منبع)
بسیاری از انتخابهایی که امروز انجام میدهید فوراً به درد شما نمیخورند. اگر امروز در محل کارتان کار خوبی انجام دهید، چند هفته دیگر نتیجه آن کار را در مبلغ چک حقوقتان دریافت خواهید کرد. اگر اکنون پول پس انداز کنید، بعداً برای بازنشستگی، پول کافی خواهید داشت. بسیاری از جنبههای جامعه مدرن برای به تعویق انداختن پاداشها و برای زمانی در آینده طراحی شدهاند.
این در مورد مشکلات ما نیز صادق است. درحالیکه یک زرافه نگران مشکلات فوری مانند اجتناب از شیرها و جستجوی پناهگاه در برابر طوفان است، بسیاری از مشکلاتی که انسانها را نگران میکند، مشکلاتی هستند که ممکن است در آینده اتفاق بیفتند.
بهعنوانمثال، درحالیکه با جیپ خود در اطراف ساوانا در حال گشت و گذار هستید، ممکن است فکر کنید: “این سافاری بسیار سرگرم کننده است. خیلی خوب است که بهعنوان یک پارکبان کار کنید و هر روز زرافهها را ببینید. وقتی صحبت از کار شد، آیا زمان تغییر شغل فرارسیده است؟ آیا من واقعاً کاری را که قرار بود انجام دهم، میخواهم انجام میدهم؟ آیا باید شغلم را عوض کنم؟”
متأسفانه، زندگی در یک محیط با پاداش تاخیری منجر به استرس و اضطراب مزمن برای انسان میشود. چرا؟ زیرا مغز شما برای حل مشکلات یک محیط با پاداش تاخیری طراحی نشده است.
تکامل مغز انسان و رابطه آن با پاداش تاخیری

مغز انسان برای زندگی در یک محیط با پاداش تاخیری تکامل نیافته است.
قدیمیترین بقایای انسانهای امروزی، معروف به هومو ساپینس ، تقریباً دویست هزار سال قدمت دارند. اینها اولین انسانهایی بودند که مغزی نسبتاً مشابه مغز ما داشتند. به طور خاص، نئوکورتکس – جدیدترین بخش مغز و ناحیه ای که وظیفه عملکردهای پیشرفته تر مانند زبان را بر عهده دارد – تقریباً دویست هزار سال پیش بهاندازه امروز شد. شما با همان سخت افزاری قدم می زنید که اجداد پارینه سنگی تان داشتند.
در مقایسه با قدمت مغز، جامعه مدرن فوقالعاده جدید است. تنها اخیراً – در طول 500 سال گذشته یا بیشتر – است که جامعه ما به یک محیط با پاداش عمدتاً تاخیری تغییر کرده است. سرعت تغییرات در مقایسه با دوران ماقبل تاریخ به طور تصاعدی افزایش یافته است. در 100 سال گذشته، ما شاهد ظهور ماشین، هواپیما، تلویزیون، کامپیوتر شخصی، اینترنت بودهایم. تقریباً هر چیزی که زندگی روزمره شما را تشکیل میدهد در یک بازه زمانی بسیار کوچک (در مقایسه با تاریخ تکامل) ایجاد شده است.
در طول 100 سال، خیلی چیزها ممکن است اتفاق بیفتد. اما از منظر تکامل 100 سال چیزی به حساب نمیآید. ذهن انسان مدرن، صدها هزار سال را صرف تکامل برای یک نوع محیط (یعنی محیطی با پاداش فوری) کرد و در یک چشم به هم زدن کل محیط تغییر کرد (محیطی با پاداش تاخیری). مغز شما طوری طراحی شده است که برای بازده و پاداش فوری ارزش بیشتری قائل است.

تکامل اضطراب و پاداش تاخیری
عدم تطابق بین مغز قدیمی و محیط جدید ما تأثیر قابل توجهی بر میزان استرس مزمن و اضطرابی که امروزه تجربه میکنیم دارد.
هزاران سال پیش، زمانی که انسانها در یک محیط با پاداش فوری زندگی میکردند، استرس و اضطراب احساسات مفیدی بودند زیرا به ما کمک میکردند تا در مواجهه با مشکلات فوری و خطرناک، اقدام کنیم.
برای مثال:
- یک شیر در دشت ظاهر میشود > احساس استرس میکنید > فرار میکنید > استرس شما تسکین مییابد.
- طوفانی از دور میوزد > نگران یافتن سرپناه هستید > پناهگاه مییابید > اضطراب شما تسکین مییابد.
- امروز آب ننوشیدهاید > احساس استرس و کمآبی میکنید > آب پیدا میکنید > استرس شما تسکین مییابد.
اینگونه است که مغز شما برای استفاده از نگرانی، اضطراب و استرس تکامل یافته است. اضطراب احساسی بود که به محافظت از انسان در یک محیط با پاداش فوری کمک میکرد. برای حل مشکلات کوتاه مدت و حاد ساخته شده بود. چیزی به نام استرس مزمن وجود نداشت زیرا واقعاً مشکلات مزمن در یک محیط با پاداش فوری وجود ندارد.
حیوانات وحشی بهندرت استرس مزمن را تجربه میکنند. همانطور که مارک لیری، استاد دانشگاه دوک (Duke University) میگوید: “یک آهو ممکن است با شنیدن یک صدای بلند بترسد و از جنگل فرار کند، اما بهمحض اینکه تهدید از بین رفت، آهو بلافاصله آرام میشود و شروع به چرا کردن، میکند و به نظر نمیرسد که مانند بسیاری از مردم به هم بریزد.” وقتی در یک محیط با پاداش فوری زندگی میکنید، فقط باید نگران استرسهای حاد باشید. وقتی تهدید از بین رفت، اضطراب نیز فروکش میکند.
در مقابل، امروزه با مشکلات مختلفی روبرو هستیم. آیا پول کافی برای پرداخت قبوض در ماه آینده خواهم داشت؟ آیا در محل کارم ترفیع خواهم گرفت یا در شغل فعلی خود باقی خواهم ماند؟ می توانم رابطه شکست خوردهام را ترمیم خواهم کرد؟ مشکلات در یک محیط با پاداش تاخیری بهندرت در حال حاضر و در لحظه کنونی قابلحل هستند.

برای رفع اضطراب در محیطی با پاداش تاخیری چه باید کرد
یکی از بزرگترین منابع اضطراب در یک محیط با پاداش تاخیری، عدم اطمینان مداوم است. هیچ تضمینی وجود ندارد که سخت کوشی در مدرسه برای شما شغلی ایجاد کند. هیچ تضمینی مبنی بر افزایش سرمایه گذاری شما در آینده وجود ندارد. هرگز اطمینانی وجود ندارد که با رفتن به یک قرار ملاقات، شما موفق به پیدا کردن دوست مورد علاقهتان شوید. زندگی در یک محیط با پاداش تاخیری به این معنی است که شما توسط عدم اطمینان احاطه شدهاید.
پس چه کاری میتوانید انجام دهید؟ چگونه میتوانید در یک محیط با پاداش تاخیری که باعث ایجاد استرس و اضطراب میشود، پیشرفت کنید؟
اولین کاری که میتوانید انجام دهید اندازه گیری جزئی است. شما نمیتوانید به طور قطعی بدانید که در دوران بازنشستگی چقدر پول خواهید داشت، اما میتوانید با اندازه گیری میزان پس انداز خود در هر ماه، مقداری عدم قطعیت مربوط به وضعیت فعلی خود کم کنید. هرگز نمیتوانید مطمئن باشید که پس از فارغالتحصیلی شغلی پیدا خواهید کرد، اما میتوانید تعداد دفعات تماس با شرکتهای مختلف را در مورد کارآموزی پیگیری کنید. شما نمیتوانید زمان پیدا کردن عشق زندگیتان را پیش بینی کنید، اما میتوانید به چند “بار محلی” رفته و خود را به شخص جدیدی معرفی کنید.
عمل اندازه گیری یک کمیت مجهول را میگیرد و آن را به یک کمیت معلوم تبدیل میکند. وقتی چیزی را اندازه گیری میکنید، بلافاصله نسبت به موقعیت، مطمئنتر میشوید. اندازهگیری به طور جادویی مشکلات شما را حل نمیکند، اما وضعیت را روشنتر میکند، شما را از جعبه سیاه نگرانی و عدم اطمینان بیرون میکشد و به شما کمک میکند تا از آنچه در واقع در حال اتفاق افتادن است، اطلاعات بیشتری کسب نمایید.
علاوه بر این، یکی از مهمترین تمایزات بین یک محیط با پاداش فوری و یک محیط با پاداش تاخیری، بازخورد سریع است. حیوانات به طور مداوم در مورد چیزهایی که باعث استرس آنها میشود بازخورد دریافت میکنند. در نتیجه، آنها در واقع میدانند که آیا باید احساس استرس کنند یا خیر. بدون اندازه گیری، هیچ بازخوردی برای ارزیابی موقعیتتان ندارید.
نگرانی خود را در مورد پاداش تاخیری تغییر دهید
دومین کاری که میتوانید انجام دهید این است که “نگرانی خود از یک مشکل طولانی مدت را به یک روال روزانه تغییر دهید که آن مشکل را حل میکند.”
- بهجای نگرانی در مورد زندگی طولانیتر، روی پیاده روی هر روز خود تمرکز کنید.
- در عوض نگرانی در مورد اینکه آیا فرزندتان بورسیه تحصیلی دریافت میکند یا خیر، روی این تمرکز کنید که امروز چقدر زمان صرف مطالعه میکند.
- بهجای نگرانی در مورد کاهش وزن کافی برای جشن عروسی، روی پختن یک شام سالم برای امشب تمرکز کنید.

بینش کلیدی که باعث میشود این استراتژی عمل کند این است که مطمئن شوید روال روزانه شما هم فوراً به شما پاداش میدهد (پاداش فوری) و هم مشکلات آینده شما را حل میکند (پاداش تاخیری).
این سه نمونه از زندگی من است:
1 – نوشتن
وقتی مقالهای منتشر میکنم، کیفیت زندگی من به طرز محسوسی بالاتر میرود. علاوه بر این، میدانم که اگر به طور مداوم بنویسم، کسب و کارم رشد خواهد کرد، کتاب منتشر خواهم کرد و بهاندازه کافی پول برای حفظ زندگیام به دست خواهم آورد. با تمرکز بر نوشتن هر روز، رفاه خود را افزایش میدهم (پاداش فوری) و درعینحال برای کسب درآمد آینده (پاداش تاخیری) تلاش میکنم.
2 – ورزش کردن
وقتی یاد گرفتم که عاشق ورزش شوم، تغییر بزرگی را در زندگی خود تجربه کردم. عمل رفتن به باشگاه باعث شادی زندگی من میشود (پاداش فوری) و همچنین منجر به سلامت طولانی مدت من (پاداش تاخیری) میگردد.
3 – خواندن
سال گذشته، فهرست مطالعه عمومی خود را منتشر کردم و شروع به خواندن 20 صفحه در روز کردم. اکنون، هر زمان که مطالعه روزانه خود را انجام میدهم (پاداش فوری) احساس موفقیت میکنم و این تمرین به من کمک میکند تا به فردی جذاب تبدیل شوم (پاداش تاخیری).
نتیجه گیری
مغز ما در یک محیط با پاداش تاخیری تکامل نیافته است، اما امروز خودمان را در چنین موقعیتی مییابیم. امید من این است که با اندازه گیری چیزهایی که برای شما مهم هستند و به نگرانیهایتان نسبت به کارهای روزمرهای که در درازمدت جواب میدهند، بتوانید تا حدودی از عدم اطمینان و استرس مزمن موجود در جامعه مدرن بکاهید.
منبع:
ترجمه و اقتباس:
حسین شکرگزار
غیاثالدین مشایی